اما این اتفاق شگفت‌انگیزی نیست، چرا که این امر اتفاقی است که اغلب می‌افتد. نکته جالب این ماجرا زمانی است که به اتاق زیبا و چشم نواز سردار می‌رویم و در کمال تعجب اتاق را مزین به گیاهان زیبا می‌بینیم و او با آرامش و فروتنانه عذر می‌خواهد به خاطر تاخیر. سردار رویانیان اولین مقام راهنمایی و رانندگی کشور است.
در کنارش می‌نشینیم و می‌پرسیم. اما آیا او هرگز پشت ترافیک مانده‌است؟ آیا ماموری او را جریمه کرده‌است؟ این سئوالات می‌ماند برای ملاقات بعدی مان. امروز موضوع گفت و گوی ما با سردار رویانیان در مورد ترافیک مهر ماه و مشکلات و امیدهای پلیس راهور است که در پی میآید.
- هر ساله با آغاز سال تحصیلی جدید، طرح انضباط ترافیکی ویژهای در کشور برنامه ریزی و اجرا می‌شود. هدف از اجرای این طرح چیست؟
-مهر ماه آغاز سال تحصیلی جدید است و بدین معنا که در حدود 14 الی 15 میلیون دانش‌آموز در سراسر کشور، در یک روز وارد معابر عمومی شهرها می‌شوند و تقاضای سفر به وجود میآید. در واقع در ابتدای مهر در کشور در حدود 25 درصد افزایش سفر در هر سال شکل می‌گیرد.
از آنجا که زیر ساخت‌های ما بسیار محدود است و به عبارتی امکان گسترش معابر عمومی و خیابان‌ها وجود ندارد، طبیعتا باید هر ساله بر میزان ترافیک افزوده شود. از سویی در هر سال تعداد یک میلیون و صد هزار خودرو به تعداد خودروهای کشور نیز افزوده می‌شود که اگر میزان 200 هزار خودرو را به دلیل طرح خروج خودروهای فرسوده از ناوگان حمل و نقل کشور کم کنیم، در حدود نهصد هزار خودرو جدید پلاک گذاری می‌شود. این رقم علاوه بر افزایش بار ترافیکی ناشی از افزایش دانش‌آموزان است. مهر ماه با توجه به این خصوصیات همواره برایمان دارای اهمیت است.
بنابراین برای ساماندهی این ترافیک مضاعف اقدامات مختلفی در هر سال و همزمان با مهر آغاز می‌شود. اقداماتی در ماه‌های قبل از بازگشایی مدارس و فعالیت‌هایی نیز همزمان با بازگشایی مدارس و اقداماتی نیز پس از بازگشایی.
امسال از جمله اقداماتی که قبل از بازگشایی مدارس انجام شد، هماهنگی با شورای عالی ترافیک و شهرداری‌های کل کشور بود، که در جلسات مختلف هماهنگی های لازم به منظور اقدامات اولیه صورت گرفت. هدف از آن نیز رنگ کردن کف معابری که در نزدیکی مدارس وجود دارد و همچنین نصب علائمی که موجب ایمنی دانش‌آموزان می‌شود، بود.حتی ساماندهی پلیس مدرسه که به نوعی گذر‌بان تلقی می‌شوند، در زمره این اقدامات بوده‌است.
- در این زمینه آیا سازمان یا نهادی با شما همکاری دارد؟
-ما به دلیل کاهش تراکم در روزهای آغازین مهر از شهرداری‌های سراسر کشور خواستیم تا از ساخت و سازها در معابر اصلی و شریان‌های اصلی شهرها پرهیز کنند. ما از شهرداری‌ها خواستیم تا از هرگونه ساخت و ساز در روزهای 15 شهریور ماه تا 15 مهرماه خودداری کنند.
خوشبختانه شهرداری تهران نیز در این رابطه با ما همکاری بسیاری انجام داد. بسیاری از طرح‌های شهری برای ساماندهی ترافیک مهر نیمه کاره رها شد تا پس از زمان مقرر دوباره آغاز به کار کنند.موضوع دیگری که در طرح انضباط ترافیک مهرماه مورد توجه است سرویس مدارس است.
پلیس راهور بر این موضوع هم به لحاظ ایمنی و انتظامی و ترافیکی حساسیت ویژهای دارد. اینکه خودرویی انتخاب می‌شود جان دانش‌آموز را در خطر نیاندازد و دارای تمام استانداردهای لازم برای حمل و نقل دانش‌آموزان باشد.
در واقع به منظور حفظ سلامتی دانش‌آموزان و بهبود در تردد آنان سرویس مدارس در سراسر کشور باید مورد نظارت دقیق راهنمایی و رانندگی قرار گیرد.
شهرداری تهران نیز با قبول ساماندهی سرویس مدارس و بهره‌گیری از امکانات و خدمات تاکسیرانی و اتوبوسرانی امکانی تازه برای ساماندهی این سرویس‌ها که اهمیت بسیاری دارند به وجود آورده است که جا دارد از این اقدام شجاعانه و قاطعانه آنان تشکر کنم.
بر همین اساس بود که ما نیز طی یک ابلاغیه، از تمامی شهرداری‌های کشور خواستیم تا با کمک سیستم‌های تاکسیرانی و اتوبوسرانی در جهت ساماندهی سرویس مدارس در ابتدای مهر ماه اقدام کنند تا شاید اندکی از ترافیک این ماه کم شود.
البته آموزش و پرورش در این باره همکاری مناسبی انجام نداد که بی‌تردید باید پاسخگو باشد.
از طرفی ما درصددیم تا از سال آینده با استفاده از خودروهایی مانند ون که دارای حداقل استانداردهای مورد نظر ما هستند سرویس مدارس را به شیوه‌ای خاص درآوریم و این خودروها را با رنگی مشخص و مستقل عرضه کنیم تا تمامی شهروندان با دیدن آن احتیاط بیشتری انجام دهند تا هر چه بیشتر کودکان و دانش‌آموزان در محیطی امن درس بخوانند و تردد کنند.
از دیگر اقدامات ما برای مواجه شدن با مهر ماه این است که همزمان با شروع سال تحصیلی جدید، پلیس راهنمایی با حضور در معابر مختلف و جاده‌ها سعی در فراهم آوردن تسهیلات لازم برای کاهش ترافیک دارد.همانطور که ذکر شد از آنجا که تعداد خودروهای کشور هر ساله افزایش می‌یابد و از سویی معابر عمومی کشور نیز محدود هستند پلیس راهور می‌باید با اجرای طرح‌ها و حضور فعال‌اش ترافیک را روان کند و انضباط ببخشد.
به همین دلیل مامورین را موظف به حضور در کنار مدارس که دارای ترافیک گسترده‌ای هستند کرده‌ایم تا از بروز ترافیک در اطراف مدارس جلوگیری شود.طرح پلیس مدارس نیز از جمله کارهایی است که بسیار به آن توجه شده است.
یکی دیگر از طرح‌های راهبردی پلیس راهور که بسیار دارای اهمیت است این است که همزمان با آغاز هفته نیروی انتظامی طرح همیار پلیس با همکاری وزارت آموزش و پرورش در تمامی مدارس کشور برگزار می‌شود.این طرح با مشارکت بیش از 8 میلیون کودک پیش دبستانی و مهد کودکی در سطح کشور اجرا خواهد شد.
این طرح ضمن آموزش کودکان سعی در مشارکت آنان در برنامه‌های ترافیکی و راهنمایی و رانندگی دارد. این طرح در سطحی وسیع و گسترده‌تر از نوروز امسال در سراسر کشور اجرا خواهد شد و به زودی اخبار آن از طریق وزارت آموزش و پرورش و پلیس راهور به اطلاع عموم خواهد رسید.
- همانطور که گفتید هر ساله به تعداد خودروها در کشور افزوده می‌شود در حالی که معابر عمومی کشور چندان توسعه نمی‌یابند، به نظر می‌رسد در برنامه انضباط ترافیکی که هر ساله در مهر ماه برگزار می‌شود با وضع محدودیت‌ها به کنترل ترافیک بپردازید.
-به نظر من تنها با اعمال محدودیت نمی‌توان طرح انضباطی خوبی را موجب شد اما عمده کار ما به دلیل نداشتن تجهیزات و امکانات اعمال محدودیت است. فقط اضافه کردن اتوبوس و پهن کردن معابر مشکل را حل نمی‌کند. اما اگر این مجموعه با هم مدیریت شود می‌توان مدیریت ترافیک را موجب شد.
به عبارتی با اعمال محدودیت یا اعمال طرح‌های ترافیکی یا زوج و فرد یا تغییر ساعت کار ادارات که البته در ماه مبارک رمضان تغییر کرده‌است نمی‌توان انتظار داشت که ترافیک مهر ماه را کنترل کرد.
اگر تعداد اتوبوس‌های موجود تهران به 10 هزار دستگاه برسد و مترو نیز با توان بالا به ناوبری بپردازد، باز هم به برخی اعمال محدودیت‌ها نیازمندیم. با توجه به اینکه تهران از نظر تراکم شانزدهمین شهر دنیاست، نمی‌توان توقع داشت که به سرعت امکانات و تسهیلات فراهم شود.
از طرفی ما باید رویکرد مردم را نیز تغییر دهیم. این نکته‌ای است که تنها در مورد تهران نباید انجام شود. بلکه باید در تمام شهرهای کشور این تغییر نگاه مردم را به وجود آوریم. ما باید مردم را اغناء کنیم که به جای سفر با خودروهای شخصی به وسایل حمل و نقل عمومی روی آورند.
این یکی از کارهای بزرگی است که از نظر فرهنگی باید انجام شود. باید خیابان‌های تهران و شهرهای بزرگ از اشغال خودروهای شخصی درآیند. بنابراین از دیگر اقداماتی که ضرورت دارد تغییر نوع سفر در میان مردم است که از سفرهای شخصی به عمومی تغییر کند. اما این کافی نیست. همزمان با تغییر سفر باید امکانات تغییر را فراهم کرد. یعنی حتما باید اتوبوس‌ها را کیفی‌سازی و خطوط ویژه را راه اندازی کنیم.
- منظورتان راه‌اندازی سیستم‌های نوین حمل و نقل مانند BRT است؟
-البته آنچه الان در خیابان‌های انقلاب و آزادی به عنوان اتوبوس‌های BRT راه اندازی شده‌است، در واقع طرح اتوبوسرانی تندرو نیست. این سیستم طبیعتا ترافیک را کم می‌کند و حجم سفرها و کیفیت آنها را بالا می‌برد و برای مردم جذابیت به وجود می‌آورد و ترافیک را هم کم می‌کند.اما BRT نباید موجب افزایش ترافیک شود.
باید برای تردد مسافران و محل آمد و شدشان برنامه‌ریزی شود. BRT باید سرعت جابه‌جایی را افزایش دهد و اتوبوس‌های متناسب به کار گرفته شود و از طرفی زمان نیز در این شیوه مدیریت شود. این سیستم به طور کامل ویژگی‌های یک مترو یا وسیله حمل و نقل عمومی سنگین را داراست. ما باید بستر لازم برای ایجاد چنین سیستمی را به طور کامل فراهم آوریم تا مردم بتوانند به راحتی از آن استفاده کنند. افزایش خطوط ویژه و بالا بردن سرعت اتوبوس‌ها و بهینه بخشی به کیفیت آنان باید در اولویت قرار گیرد.
- البته برای رهایی از این رکود حاکم بر خیابان‌ها تنها نمی‌توان به این شیوه‌ها عمل کرد و باید در تمامی بخش‌ها به برنامه‌ریزی دقیقی دست زد. به عنوان مثال اختصاص بخشی از معابر شهر به پارکینگ به نوعی اعمال محدودیت است در تردد خیابان‌ها.
-پارکینگ در پایتخت مشکلی جدی است. در این سیستم ما ضعف شدید در کشور داریم. اولاً فضاهای پارکینگ ما بسیار کم است. ما در این زمینه هم فرهنگ سازی نکردیم که مردم چگونه از فضای پارک‌ها درست استفاده کنند.
روزانه در حدود 3500 خودرو در کشور شماره‌گذاری می‌شود که تعداد 1200خودرو وارد تهران می‌شود. اگر بطور نسبی برای هر خودرو 49 متر مربع فضا برای پارک قائل شویم روزانه در حدود 58 هزار تقاضا برای پارک خودرو در تهران به وجود میآید.
این در حالی است که ما حتی اگر بخواهیم تعداد فضاهای موجود در سطح شهر تهران را برای پارکینگ خودروها بدانیم بی‌تردید در آینده برای تامین فضای پارکینگ شهر دچار مشکل خواهیم شد. این روند نمی‌تواند معقول باشد.
- طرح ترافیک و بحث بر سر قیمت آن این روزها موضوع مناقشه و بحث فراوانی است. از نظر شما به عنوان اولین مقام مجری قوانین راهنمایی و رانندگی کشور چه راهکاری باید در نظر گرفت؟
-این مسئله‌ای بسیار حساسیت برانگیز است. اما آنچه پلیس می‌تواند به عنوان راه حل به آن توجه کند این است که ما نباید کاری کنیم که محدودیت طرح شکسته شود. این طرح محدود کننده است. هر کاری که منجر به تردد کمتر در محدوده طرح شود معقول و منطقی است.
- اما پیش بینی تان را از سهیمه بندی بنزین بگویید. آیا تا به حال این طرح موفقیت آمیز بود و مطابق اهداف برنامه‌ریزی شده؟
-سهمیه بندی بنزین چه در روزهای اول و چه امروز چندان واقعی اجرا نمی‌شود. شاید به نظر برسد که دلیل عمده این امر از میان بردن فضای روانی حاکم بر این طرح از سوی جامعه است.
در واقع آنچه تا به امروز در این طرح اتفاق افتاده را نمی‌توان واقعی دانست. تصور می‌شود که در مرحله دوم سهمیه بندی بنزین بتوان اثرات واقعی این طرح را مشاهده کرد. الان نمی‌توان در مورد این طرح قضاوت درستی کرد و آن را ارزیابی کرد. اما در کشور به طور کلی سفرهای جاده‌ای کاهش بسیار ملموسی داشته‌است. در واقع 15 تا 20 درصد کاهش. هر چند در دو مقطع حجم فزاینده سفرهای بین شهری نیز در همین مدت تجربه شد.
در شهرهای بزرگ نیز در حدود 5 تا 10 درصد کاهش ترافیک داشتیم که در برخی از شهرها به 15 درصد هم رسیده است. اما در تهران آهنگ کاهش ترافیک ناگهان تغییر کرد. به گونه که مردم به خوبی آن را احساس کردند. اما در شهریورماه دوباره همان شرایط معمولی با اندکی تغییر نامحسوس بازگشت و سهمیه بندی چندان تغییری در آرایش ترافیکی شهر به وجود نیاورد.
به نظر می‌رسد که وضعیت اول پس از سهمیه بندی بنزین کاذب بود همانطور که پس آن نیز و در شهریورماه وضعیت کاذب دیگری روی داد. هنوز شرایط تعادل در سهمیه بندی بنزین و استفاده از خودروهای شخصی به وجود نیامده است و پیش بینی می‌شود که در دور دوم سهمیه بندی بتوان به این هدف رسید. از طرفی نیز دولت در این مورد چندان حساسیت نشان نداده تا فضای روانی آماده شود تا در مرحله بعد سهمیه بندی تعادل مورد نظر به وجود آید.
- به نظر می‌رسد درمواردی راهنمایی و رانندگی قدرت بازدارندگی لازم را در برخورد با متخلفان نداشته باشد. راهکارتان برای این موضوع چیست؟
-یکی از دلایل این امر این است که ما هنوز قوانین مورد نیاز برای این امر را در اختیار نداریم. به عنوان مثال لایحه اخذ جرایم رانندگی که هم اکنون در کشور در حال اجراست متعلق به 37 سال پیش است.
با وجود آنکه از آن روز تاکنون خیابان‌ها و اتومبیل‌ها و تمام لوازم و امکانات کنترلی گسترش یافته اما این قانون همچنان بر همان تعاریف استوار است. البته آن بخش از این قانون که دارای بازدارندگی بود پس از انقلاب ملغی شد. مانند قانون منگنه کردن گواهی نامه و سخت‌گیری‌های مشابه.
در طول سال گذشته نیز با وجود اینکه در مجلس شورای اسلامی تلاش فراوانی برای تصویب قانون جدید جرایم راهنمایی و رانندگی انجام دادیم اما متاسفانه تا به امروز هنوز به نتیجه‌ای روشن نرسیده ایم و معلوم نیست این قانون که هم اکنون مراحل فنی و کارشناسی را می‌گذراند تا به کی آماده شود و بتوان دوباره در صحن علنی مجلس آنرا طرح کرد.
در واقع تصویب نکردن این قانون ممکن است در نگاه اول برای بسیاری از شهروندان خوب و مناسب باشد، اما این واقعیت که نداشتن قوانین بازدارنده تا حدودی از شرایط ایمنی جامعه کم می‌کند و پلیس را در برخورد با متخلفین ناکارآمد جلوه خواهد کرد.
نکته دیگر این است که پلیس ابزار کنترل در اختیار ندارد. ابزاری مانند دوربین‌های پیشرفته و تجهیزات روز و ....
ما پس از سه سال پیگیری که قرار بود تا امسال 800 دوربین در جاده‌های کشور نصب کنیم هنوز به موفقیت نرسیده‌ایم و تعداد کل دوربین‌های نصب شده در جاده‌های کشور تنها سه دوربین است. از طرفی ما از مردم انتظاراتی داریم که جز با رویکرد فرهنگی و اغنایی نمی‌توان آن را تثبیت کرد.
- با این همه به نظر می‌رسد در اجرای برنامه‌های تازه و تاثیر گذار موفق بوده‌اید مانند طرح پلیس بزرگراه یا طرح پلیس نامحسوس.
-این یک واقعیت است که پلیس باید به روز باشد. مردم نیز انتظار دارند که همزمان تغییرات را در این نیرو که قرار است حافظ جانشان در جاده‌ها باشد ببینند. باید برنامه‌ها و طرح‌های تازه‌ای از آنان ببینند. در واقع این یک نیاز اجتماعی است تا پلیس با تکیه به امکانات به روز شده بتواند اقدامات شایسته ای انجام دهد.
در این راستا و به موازات طرح پلیس بزرگراه یا پلیس نامحسوس طرح‌های دیگری در دست اقدام داریم. قرار است که با همکاری آموزش و پرورش طرح همیار پلیس را در سطحی گسترده در کشور برگزار کنیم که در این صورت موفقیت چشمگیری به دست خواهیم آورد. از طرفی در بحث گواهی نامه طرح‌های جدیدی داریم که زیر بنایی است. یا در نحوه اعمال قانون نیز اقداماتی انجام شده‌است.
متاسفانه با وجود آنکه یک سال از رایزنی با نمایندگان گذشت هنوز نتوانستیم توفیقی در این زمینه به دست آوریم. اما در این رابطه همچنان تلاش می‌کنیم تا حافظ جان مردم باشیم.در این زمینه نیز دولت بی‌دریغ کمکمان کرده‌است. شاید به همین پشتوانه بود که تمامی عوامل راهور توانستند در سال 85 برای اولین بار در طول تاریخ ایران رشد تلفات ناشی از تصادفات جاده‌ای را متوقف کنند.
یکی دیگر از اتفاقات میمون پلیس راهور در این دوره این بوده که برای اولین بار در تاریخ کشور در 5 ماهه گذشته در حدود 11 درصد از تلفات ناشی از تصادفات کشور کاسته شود. این رقم در موارد منتهی به جرح نیز کاهش چشمگیری داشت و به بیش از 8 درصد نسبت به سال‌های گذشته رسید. شاید این یکی ازمهمترین اتفاقاتی است که در سال‌های گذشته افتاده است.
- ترافیک مهرماه در این روزهایی که از بازگشایی مدارس گذشته است و با وجود تشکیل ستاد مهر و رمضان را چگونه ارزیابی می کنید؟
-با وجود افزایش خودروها که به آن اشاره کردم به دلیل تمهیدات ترافیکی مناسب وضعیت ترافیک در اکثر نقاط کشور خوب و روان بوده‌است. به نحوی که در سال تحصیلی جدید علیرغم افزایش 25 درصدی سفرهای درون شهری نسبت به سال گذشته رو ان بود.
توسعه ناوگان حمل و نقل عمومی در سراسر کلانشهرها و شهرهای بزرگ از سویی و نیز انجام هماهنگی های لازم و بین بخشی توسط وزارت کشور و شواری عالی ترافیک و حضور فعال مجموعه راهور همه از عواملی است که در این روان شدن تاثیر داشته است.
در مجموع می‌توان فعالیت‌های ستاد مهر و رمضان در ابتدای سال تحصیلی جدید را مثبت ارزیابی کرد.
